به‌طورکلی دستگاه شمارنده سلول‌های خونی انواع مختلفی دارند که روزبه‌روز با پیشرفت علم، دستگاه‌هایی با ویژگی‌های بیشتر و عملکرد بهتر ساخته می‌شود. در این مقاله می‌خواهیم بیشتر در مورد ویژگی فول دیف بودن دستگاه‌ها صحبت کنیم. به طور ساده در یک دیف تعداد و اندازه گلبول‌های قرمز، گلبول‌های سفید و پلاکت مشخص و همچنین انواع گلبول سفید هم تفکیک می‌شوند. هر دستگاهی که اطلاعات کامل‌تری در این زمینه ارائه دهد فول دیف خواهد بود. برندهای مختلف مربوط به تجهیزات پزشکی می‌کوشند دستگاه‌هایی به‌روزتر و با قابلیت‌های بالاتر طراحی و تولید کنند. به همین دلیل روش‌های مختلفی برای مکانیسم‌های دستگاه‌ها طراحی شده که می‌توانید آن‌ها را در مطلب “”مطالعه نمایید.
یکی از این قابلیت‌ها خوانش پارامترهای بیولوژی اکثر سلول‌های خونی است که به شرح زیر است:
WBC، RBC، HGB، HCT، MCV، MCH، MCHC، RDW-SD، RDW-CV، PLT، PDW، MPV، PCT، P- LCR، LYM، MON، EOS، BAS، BA
برای پارامترهای گفته شده دو داده بیان می‌شود یک داده تعدادی که شمرده شده و دیگری فراوانی آن بر حسب درصد. در نمونه‌های پیشرفته دستگاه سل‌کانتر فراوانی را به‌صورت نمودار هیستوگرام هم می‌توان خروجی گرفت.
دستگاه سل‌کانتر از نظر توانایی شمارش نوع گلبول‌های سفید به دو نوع diff 3 و diff 5 دسته‌بندی می‌شوند. درصورتی‌که دستگاه فقط قابلیت شمارش سلول‌های neutrophils، lymphocytes و monocytes را داشته باشد به آن diff 3 و درصورتی‌که دستگاه قابلیت شمارش neutrophils، lymphocytes، basophils، eosinophils و monocytes را داشته باشد به آن diff 5 گویند.
به‌طورکلی اساس و عملکرد محلول‌ها یکی است اما هر دستگاه به تفکیک برند و مدل، محلول‌های خاص خود را دارد.
به طور مثال امکان دارد در طراحی دستگاه سل‌کانتر محلول لایز، جهت شمارش گلبول‌های سفید و هموگلوبین از هم تفکیک شده باشند.
نمونه رقیق شده مورد اندازه‌گیری توسط یک فشار منفی به داخل روزنه WBC و RBC مکش می‌شود. در سیستم اندازه‌گیری، یک لوله شیشه‌ای دقیق که لوله اندازه‌گیری نامیده می‌شود، وجود دارد که وظیفه آن کنترل ثابت بودن حجم نمونه مورد اندازه‌گیری در طول یک چرخه شمارش است. در بالا و پایین این لوله اندازه‌گیری، دو سنسور نوری قرار داده شده که فاصله بین این دو سنسور، حجم نمونه مورد اندازه‌گیری را مشخص می‌نماید و ازآنجایی‌که این فاصله همیشه ثابت است، حجم‌های اندازه‌گیری شده در دیسک‌های مختلف شمارش نیز ثابت است.
سلول‌های سفید خون (WBC) ، سلول‌های قرمز خون (RBC) و پلاکت‌ها به روش امپدانس الکتریکی شمارش شده و سایزبندی می‌شوند. این روش بر اساس اندازه‌گیری تغییرات در مقاومت الکتریکی بین دو الکترود مثبت و منفی پایه‌گذاری شده است. لازم ذکر است که تغییرات در مقاومت الکتریکی بین دو الکترود، ناشی از عبور ذرات و سلول‌های خونی با اندازه‌های مختلف از روزنه بین الکترودهای مثبت و منفی است. الکترودها در زیرسطح محلول در دو طرف یک روزنه که Aperture نامیده می‌شود، قرار داده شده‌اند و تشکیل یک مسیر الکتریکی را می‌دهند.
سلول‌های خونی دارای اندازه‌های مختلفی هستند. بر اساس این اندازه‌ها، هر سلول که از درون روزنه عبور نماید موجب افزایش امپدانس الکتریکی بین دو الکترود می‌شود. بدین ترتیب می‌توان امپدانس‌های ایجاد شده را به سلول‌های مشخص نسبت داد.
دستگاه سل‌کانتر سلول‌های خونی را به‌تنهایی شمارش و بر اساس اندازه دسته‌بندی می‌نماید. سلول‌ها به تفکیک از روزنه 70 میکرومتری RBC و نیز از روزنه 100 میکرومتری WBC عبور نموده و شمارش انجام می‌گیرد. همچنین یک سیستم نوری برای سنجش هموگلوبین در دستگاه سل‌کانتر طراحی شده است که دارای دو سنسور نوری می‌باشد. وقتی محلول آماده شمارش از سنسور بالایی عبور می‌نماید، سیکل شمارش آغاز می‌گردد و با عبور از مقابل سنسور پایینی این سیکل خاتمه می‌یابد، لذا در کلیه سیکل‌های شمارش حجم ثابت و مشخصی از محلول آماده شمارش می‌شود؛ بنابراین اگر یک حباب و یا یک لخته خون در محلول آماده وجود داشته باشد، سیستم سریعاً اخطار می‌دهد و اپراتور متوجه خطا در شمارش می‌گردد.
در خون تام سلول‌ها بسیار نزدیک به یکدیگر هستند، بنابراین برای جداسازی و روان‌سازی آن باید از یک محلول رقیق‌ساز ایزوتونیک استفاده کنیم. در سل‌کانترهایی که به روش امپدانس الکتریکی کار می‌کنند، به دو روش می‌توان سیکل اندازه‌گیری را آغاز نمود: روش اندازه‌گیری خون کامل و روش اندازه‌گیری خون رقیق شده.
در این روش خون کامل توسط دستگاه مکش شده، و با نسبتی مشخص با محلول ایزوتون رقیق می‌گردد. سپس این محلول رقیق شده اولیه به دو قسمت تقسیم می‌گردد:
1) مقدار مشخصی از محلول رقیق شده اولیه مکش می‌شود و محلول ایزوتون مجدداً رقیق می‌گردد. این محلول برای شمارش (RBC) و (PLT) مورداستفاده قرار می‌گیرد .
2) بقیه محلول رقیق شده با محلول لایز ترکیب شده و برای شمارش (WBC) و اندازه‌گیری غلظت HGB مورداستفاده قرار می‌گیرد.
در این روش ابتدا اپراتور خون تام را با محلول ایزوتون رقیق می‌سازد. محلول رقیق شده خارجی توسط دستگاه مکش می‌شود و مجدداً مراحل بالا با حجم‌های متفاوت تکرار می‌شود.
هنگامی که سلول‌های خون از روزنه مخصوص شمارش عبور می‌نمایند، به طور لحظه‌ای تغییراتی در امپدانس و الکترود مثبت و منفی دو طرف روزنه ایجاد می‌شود و چون این تغییر امپدانس ارتباط مستقیمی با اندازه سلول عبور کرده دارد، می‌توان امپدانس‌های ایجاد شده را به نوع سلول ارتباط داد.
دستگاه شمارنده سلولی Sysmex XS 800i: این سل‌کانتر ساخت کشور ژاپن بوده که سلول‌ها را با روش فلوسایتومتری به‌صورت سه‌بعدی و منحصر از سایر روش‌ها شمارش می‌کند. به همین دلیل به دستگاه شمارنده فول دیف معروف می‌باشد. ین دستگاه قابلیت تشخیص حتی یک سلول غیرنرمال و یا مشکوک در خون انسان را دارا می‌باشد؛ لذا برای پزشکان از اهمیت تشخیصی بالایی برخوردار است.
شمارنده سلولی Sysmex KXn21: (از همین شرکت) به‌عنوان دستگاه پشتیبان موجود می‌باشد تا نتایج با دو دستگاه مدام تحت کنترل، آنالیز و مقایسه قرار گیرند.
به طور خلاصه محلول‌های دستگاه‌های شمارنده سلولی فول دیف و معمولی با یکدیگر تفاوتی ندارند، بلکه تفاوت اصلی این دو دستگاه با یکدیگر در سنجش فاکتورهای خونی و کانال‌های داخلی دستگاه می‌باشد. لازم به ذکر است که فروشگاه وندیداز علاوه بر تأمین محلول‌های دستگاه‌های شمارنده سلولی مرسوم در آزمایشگاه‌های کشور، اقدام به برآورده کردن نیازهای دستگاه‌ها اعمّ از قدیم و جدید می‌کند.
Share It