محیط کشت میکروبی MacConkey Agar که به نام محیط کشت مک کانکی آگار (MAC) آگار، محیطی افتراقی و نسبتاً انتخابی برای جداسازی و شناسایی باکتری‌های بیماری‌زای روده‌ای مانند سالمونلا، شیگلا و کلیفرم ها در انواع نمونه‌ها نظیر مدفوع، ادرار، مواد غذایی، آب و فاضلاب و غیره می باشد.

ویژگی‌های محیط کشت MacConkey Agar

• این محیط برای جداسازی باکتری‌های گرم منفی و قارچی (به طور معمول در بافت‌های روده‌ای) استفاده می‌شود.
• باکتری‌ها را به طور انتخابی و بر اساس تخمیر لاکتوز جدا می‌کند.
• در این محیط، نمک‌های صفراوی (برای مهار بیشتر باکتری‌های گرم مثبت)، رنگ بنفش کریستال (که همچنین برخی از باکتری‌های گرم مثبت را مهار می‌کند)، رنگ قرمز خنثی (که اگر میکروب‌ها باعث تخمیر لاکتوز می‌شوند، صورتی روشن می‌شود)
• وجود کریستال‌های بنفش و نمک صفراوی مانع از رشد باکتری‌های گرم مثبت می‌شود که امکان انتخاب و جداسازی باکتری‌های گرم منفی را فراهم می‌کند.
• با استفاده از کربوهیدرات لاکتوز، باکتری‌های اینتریک که توانایی تخمیر لاکتوز را دارند، می‌توانند با استفاده از لاکتوز شناسایی شوند.
• بسته به نیاز، انواع مختلفی از MacConkey وجود دارد.
• نکات متفاوت در استفاده از این محیط کشت در مواجه با باکتری‌های متفاوت وجود دارد؛ مثلاً اگر گسترش یا پرورش گونه پروتئوس ضروری نباشد، کلرید سدیم حذف می‌شود.
• در صورت نیاز به بررسی اینکه آیا باکتری‌های گرم مثبت مهار می‌شوند، کریستال بنفش در غلظت ۰٫۰۰۰۱٪ (۰٫۰۰۱ گرم در لیتر) گنجانده شده است. MacConkey با سوربیتول برای جداسازی E. oli O157، پاتوژن عفونی استفاده می‌شود.
• با استفاده از نشانگر pH قرمز، این محیط کشت باکتری‌های گرم منفی را تشخیص می‌دهد که می‌تواند لاکتوز قند (Lac +) تخمیر کنند را از باکتری‌های گرم منفی که نمی‌توانند (-lac) (لاکتیک) تخمیر کنند شناسایی می‌کند.
• این محیط کشت همچنین به‌عنوان “شاخص محیط” شناخته شده است و ” محیط انتخابی کم”گویند. حضور نمک‌های صفراوی باعث جلوگیری از رشد گونه‌های پروتئوس می‌شود.
• مکانکی آگار برای جداسازی باکتری‌های غدد لنفاوی گرم منفی استفاده می‌شود.
• آن را در تمایز تخمک‌گذاری لاکتوز از باکتری‌های گرم منفی لاکتوز غیر fermenting استفاده می‌کنند.
• این برای جداسازی کالیفرم ها و پاتوژن‌های روده‌ای در آب، محصولات لبنی و نمونه‌های بیولوژیکی استفاده می‌شود.

آماده‌سازی محیط مک کانکی آگار

• ۵۰ گرم از پودر محیط را در یک لیتر آب مقطر حل کنید.
• به‌آرامی حرارت داده و به مدت چند ثانیه بجوشانید تا محیط به طور کامل حل شود.
• محیط کشت را در دمای ۱۲۱ درجه سانتی‌گراد به مدت ۱۵ دقیقه اتوکلاو کنید.
• محیط را تا دمای ۵۰-۴۷ درجه سانتی‌گراد خنک کرده و داخل پلیت بریزید.

فرآیند آزمایش

• نمونه‌های عفونی بایستی بدون تأخیر و مستقیم به آزمایشگاه منتقل شده و در معرض گرما یا سرمای شدید قرار نگیرند. در غیر این صورت، نمونه‌ها باید به محیط‌های مناسب انتقالی منتقل شده و تا زمان تلقیح به محیط کشت در یخچال نگهداری شوند.
• قبل از تلقیح باید پلیت در دمای آزمایشگاه قرار گیرد تا با محیط اتاق هم دما شود.
• چنانچه نمونه به‌وسیله سواپ به محیط کشت منتقل می‌شود، بایستی سواپ در گوشه‌ای از پلیت کشیده شود. سپس از این ناحیه کشت چندمرحله‌ای داده تا کلنی‌های تک به دست آید.
• در کنار این محیط کشت بهتر از محیط‌های کشت غیرانتخابی نیز استفاده کرد. این کار باعث افزایش شانس دستیابی به ارگانیسم‌های گرم منفی که تعداد کمی در نمونه دارند می‌شوند. همچنین منجر به شناسایی سایر ارگانیسم‌های موجود در نمونه نیز می‌شود.
• پلیت‌ها را به مدت ۲۴-۱۸ ساعت در دمای ۳۵ درجه سانتی‌گراد و به‌صورت هوازی گرماگذاری کنید. از تابش نور به پلیت‌ها جلوگیری کنید. چنانچه نتایج کشت پس از ۲۴ ساعت منفی بود، پلیت‌ها را مجدداً به مدت ۲۴ ساعت دیگر گرماگذاری کنید.

نتیجه و تفسیر محیط MacConkey Agar

در این محیط کشت، باکتری‌های کلیفرم، کلنی‌هایی قرمزرنگ با هاله‌ای از رسوب نمک‌های صفراوی ایجاد می‌کنند. رسوب نمک‌های صفراوی در اطراف این کلنی‌ها به سبب کاهش pH محیط کشت در اثر تخمیر لاکتوز ایجاد می‌شود. باکتری‌هایی که قادر به تخمیر لاکتوز نیستند؛ مانند سالمونلا تایفی، پاراتایفی و شیگلا دسانتری کلنی‌های بی‌رنگ تولید می‌کنند.

نکات تکمیلی 

• اگرچه از محیط کشت مک کانکی آگار به‌عنوان محیط کشت انتخابی اولیه برای جداسازی باسیل‌های روده‌ای استفاده می‌شود، اما به‌کارگیری تست‌های بیوشیمیایی و سرولوژیکی در کنار کشت توصیه می‌شود.
• گرماگذاری پلیت‌های کشت داده شده مک کانکی آگار در فضای حاوی دی‌اکسیدکربن بالا، باعث کاهش رشد و بازیابی برخی از باسیل‌های گرم منفی روده‌ای می‌شود.
• پودر محیط داخل قوطی کاملاً دربسته و در دمای زیر ۳۰ درجه سانتی‌گراد و محیط آماده در لوله در دمای ۸-۲ درجه سانتی‌گراد نگهداری شود. بهترین زمان استفاده تا قبل از تاریخ انقضای درج شده بر روی برچسب محصول است.

کنترل کیفی محیط MacConkey Agar

• ظاهر پودر: صورتی تا بژ/ صورتی، یکدست و پودری.
• ظاهر محیط آماده: محلول قرمز – صورتی، کمی کدر.
• نتیجه کشت باکتری در شرایط هوازی پس از گرماگذاری در دمای ۲±۳۵ درجه سانتی‌گراد به مدت ۲۴-۱۸ ساعت

سوش‌های مناسب محیط کشت مک کانکی آگار

• Escherichia coli
• Salmonella typhimurium
• Shigella sonnei
• Staphylococcus aureus
• Enterococcus faecalis