امروزه با گسترش علم و همچنین ضرورت کنترل برخی وضعیت‌های پزشکی خاص، نیاز به تجهیزاتی که به‌سرعت
تشخیص و در نتیجه، شروع درمان و کنترل وضعیت پزشکی موردنظر می‌افزایند، به‌شدت احساس می‌شود.
یکی از ابزارهایی که در جای خود این نیاز را به‌خوبی رفع کرده است و حداقل در کوتاه‌مدت جایگزین مناسبی
برای سایر روش‌های آزمایشگاهی است، رپید تست است.

رپید تست (RTD) چیست؟

رپید تست یا تست تشخیص سریع (RTD) شامل تست‌هایی می‌شود که برای استفاده در محل مراقبت طراحی
شده‌اند. این تست‌ها در واقع نقش یک بازوی کمکی را در محل‌هایی که منابع و تجهیزات پیشرفته به‌اندازه‌ی
کافی وجود ندارد بازی می‌کنند.

رپید تست‌ها کم‌هزینه و ساده چه برای استفاده و چه برای تشخیص هستند. از طرفی دیگر از دقت کافی برخوردار بوده و در دماهای بالا هم دچار مشکل نمی‌شوند. از همه مهم‌تر آن چه که این تست‌ها را پرکاربرد کرده است، مدت‌زمان آزمایش تا نتیجه است.
در حال حاضر، این تست‌ها برای تشخیص وضعیت‌هایی مانند بارداری، اعتیاد، قند خون بالا و بیماری‌هایی مثل مالاریا، هپاتیت، ایدز و در آخر هم کرونا به کار گرفته می‌شوند.

انواع رپید تست

رپید تست یا تست سریع در انواع مختلفی تولید و در نهایت در داروخانه‌ها و مراکز درمانی توزیع می‌شود. انواع
مختلفی از این تست وجود دارد که هرکدام برای تشخیص مورد خاصی به کار می‌روند. این تست‌ها معمولاً به
صورت نوار تست باریکی هستند و یا می‌توانند کاست‌هایی باشند که حاوی نوارهای تست هستند. نمونه‌های
مختلفی توسط رپید تست‌ها آزمایش می‌شوند، نمونه‌هایی چون خون، سرم، ادرار، بزاق، مدفوع و حتی عرق
رپید تست را می‌توان برای موارد تشخیص مواردی مانند اعتیاد به مواد مخدر، بارداری (بیبی چک)، ایدز،
هپاتیت، مالاریا و در آخر هم همین بیماری ناشناخته، فراگیر و کشنده‌ای به نام کرونا!

مزایای استفاده از رپید تست

این نوع تست‌ها مزایای زیادی دارند که می‌توان از آن‌ها، به موارد زیر اشاره کرد:

فاصله‌ی آزمایش تا به‌دست‌آمدن نتیجه بسیار کم است؛ از 10 دقیقه تا 2 ساعت
با استفاده از این تست می‌توان نتیجه در حالی به بیمار ارائه کرد که هنوز در مرکز درمان و مراقبت
های بهداشتی است.
دریافت تشخیص در محل مراقبت، نیاز بیمار به ویزیت‌های متعدد را کاهش می‌دهد.
با محرز شدن نتیجه در مدت زمانی کوتاه، شانس درمان و بهبود بیمار بالا خواهد رفت.
با شناسایی سریع بیماری، در صورت واگیردار بودن آن، انتشار آن تا حد ممکن کاهش پیدا می‌کند.
استفاده از آن نیازی به تجهیزات آزمایشگاهی، آموزش‌های پزشکی و اپراتورهای متخصص ندارد.
در دمای اتاق، این تست‌ها این امکان را دارند که در مدت‌زمان زیادی مشکلی پیدا نکنند.
این تست‌ها چه برای استفاده‌کنندگان و چه مراکز درمانی و آزمایشگاهی هزینه‌ها را به طور قابل
توجهی کاهش داده‌اند.

در چه مواقعی رپید تست‌ها نقشی مهم دارند؟

در بعضی موارد این نوع تست‌ها نقش بسیار مهمی دارند که می‌توان از آن‌ها به این موقعیت‌ها اشاره کرد:

زمانی که شرایطی سخت از لحاظ محیط و امکانات وجود دارد. به‌عنوان‌مثال برای غربالگری عشایر از آن جایی
در محل‌های زندگی آن‌ها مرکز درمانی و آزمایشی پیشرفته‌ای وجود ندارد، این تست‌ها می‌توانند بسیار
کمک‌کننده باشند.
هنگامی که در یک منطقه فناوری، تجهیزات و آموزش‌های موردنیاز برای آزمایش‌های پیچیده آزمایشگاهی
وجود ندارد.
بسیاری از بیماران نیز هستند که به‌عنوان‌مثال ساکن روستا هستند و این شرایط را ندارند که به‌راحتی برای
پیگیری نتایجی که طی چند روز و یا بیشتر به دست می‌آیند به مراکز درمانی و آزمایشگاهی مراجعه کنند.

آیا تست سریع می‌تواند جایگزین تست‌های جامع و دقیق شود؟

برای پاسخ به این سؤال ابتدا باید گفت درحالی‌که رپید تست‌ها این امکان را دارند که بسیار سریع جواب
دهند اما این هم ممکن است که نتیجه تست همیشه دقیق نباشد. برای بالابردن دقت نتیجه این تست‌ها نیاز
است که مراحل آزمایش به‌درستی طی شوند. به‌عنوان‌مثال اگر نوار تست به‌اندازه‌ی کافی با نمونه برخورد
نداشته باشد، این احتمال وجود دارد که نتیجه درستی هم به دست نیاید.
البته این را هم باید اضافه کرد که به‌طورکلی، بعضی از رپید تست‌هایی که در داروخانه‌ها به فروش می‌رسند،
بهتر از سایر تست‌ها عمل می‌کنند.

توضیح درباره مفاهیم مثبت کاذب و منفی کاذب

همان‌طور که گفته شد این تست‌های سریع، از دقت قابل قبولی برخوردار هستند اما این نمی‌تواند تضمین کند
که صددرصد هم نتیجه‌ای که این تست‌ها به ما می‌دهند درست باشد.

مثبت کاذب

می‌توان برای فهم بهتر این مفهوم، بیماری کرونا را مثال زد. درصورتی‌که فردی مبتلا به این بیماری نباشد
اما نتیجه‌ی تست او مثبت شود، به این حالت مثبت کاذب گفته می‌شود. البته باید گفت که این اتفاق بسیار
نادر بوده و تابه‌حال برای کم تر از یک درصد از نتایج چنین اتفاقی افتاده است. برخی از عوامل نیز هستند که
بروز آن‌ها می‌تواند موجب به‌دست‌آمدن چنین نتیجه‌ای شود که از بین آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره
کرد:

خطاهای آزمایشگاهی و واکنش‌های شناخته نشده
مبتلا بودن به برخی بیماری‌های زمینه‌ای
نمونه‌برداری‌های اشتباه
خطاهای ثبت پزشکی
تشخیص نادرست آلودگی

منفی کاذب

این شرایط از وضعیت مثبت کاذب خطرناک‌تر است. چرا که خوش‌بینانه است و فردی که نتیجه‌ی آزمایشش
منفی کاذب بوده تصور می‌کند مشکلی ندارد درحالی‌که در واقعیت، بیمار و در صورت واگیردار بودن بیماری
ناقل است.
در این حالت به‌شدت توصیه می‌شود در صورت وجود علائم حتماً فرض خود را بر وجود بیماری گذاشته و
مراقبت‌های لازم را انجام دهید. زیرا با این کار در صورت واگیردار بودن بیماری، مانع انتشار بیشتر آن می
شوید و در صورت غیرواگیردار بودن نیز از خودتان محافظت کرده‌اید.

همه‌گیری کرونا و رپید تست‌ها

پس از گذشت بیش از 12 ماه از شروع همه‌گیری کرونا، خیلی از مراسم‌های رسمی و خانوادگی، سمینارهای
مهم و جلساتی ازاین‌قبیل به تعطیلی کشانده شدند.
از طرفی به دلیل انتشار بسیار سریع این بیماری درصورتی‌که بیماران به‌سرعت تشخیص داده نمی‌شدند این
امکان وجود داشت که افراد ناقل بدون اطلاع از بیماری خود به مکان‌های مختلف بروند و با افراد زیادی ارتباط
رودررو و نادرست از لحاظ فاصله اجتماعی داشته باشند. این‌ها تنها بخشی از مسائلی است که اهمیت وجود رپید تست را در این برهه زمانی مشخص می‌کند. اما ممکن است برای خیلی از افراد این سؤال به وجود بیاید که این تست چگونه انجام می‌شود و یا چه‌طور می‌توان آن را انجام داد و در آخر هم آیا از دقت کافی برخوردار است و می‌توان به نتیجه آن اعتماد کرد یا نه.

آیا تست سریع کرونا دقیق است؟

قطعاً نه به‌اندازه‌ی PCR که آزمایش استاندارد سازمان جهانی بهداشت برای تشخیص وجود ویروس کووید 19
است. اما در این شرایط بحرانی مجوز اضطراری استفاده از آن را بسیاری از وزارت‌های بهداشت اکثر کشورها صادر کرده‌اند تا از ضرر و مرگ‌ومیر بیشتر جلوگیری کرد.

فرقی که تست PCR با رپید تست دارد در این است که در PCR سواب به اعماق حفره بینی در جایی که به
حلق متصل می‌شود، وارد می‌شود اما در رپید تست این‌طور نیست.

برای انجام تست سریع ابتدا سوابی وارد هر دو حفره بینی می‌کنند سپس نمونه جمع‌آوری‌شده را به مایع
محلولی اضافه می‌کنند و بر روی کیت آزمایش قرار می‌دهند. پس از گذشت مدت‌زمان استاندارد قراردادن
نمونه بر روی کیت آزمایش، یک خط بر روی صفحه کیت به نمایش در می‌آید. این خط بیانگر این است که
مراحل آزمایش و نمونه‌گیری به‌درستی انجام شده‌اند. درصورتی‌که خط دوم نیز ظاهر شود به این معناست
که فرد مبتلا به کرونا است.

رپید تست کرونا برای چه افرادی مفیدتر است؟

علاوه بر تجمع‌های مهمی که در آن تصمیم‌گیری‌های مهمی اتفاق می‌افتد و در ابتدا به آن اشاره شد، این
تست در مکان‌هایی که پرجمعیت‌تر بوده و افراد موظف به حضور در آن هستند می‌تواند بسیار مفید واقع
شود. از این مکان‌ها می‌توان به شرکت‌ها و ادارات مهم، کارخانجات بزرگی که چرخ اقتصاد کشور به دلیل
وجود آن‌ها می‌چرخد، اردوگاه‌ها، زندان‌ها، خوابگاه‌ها و پادگان‌ها اشاره کرد.

چگونه رپید تست کرونا انجام می‌شود؟

برای انجام این تست، سواب را حدود 2 تا 4 سانتی‌متر وارد دو حفره بینی می‌کنند تا سر سواب به قسمت
پشت بینی برسد. سواب را خوب حرکت می‌دهیم و می‌چرخانند تا سواب را به‌خوبی به نمونه آغشته کنیم. بعد
از آغشته شدن سواب به نمونه، سواب را داخل لوله مخصوصی از در آن نوعی مایع وجود دارد به‌خوبی می‌چرخانیم تا با مایع، مخلوط شود. سپس درب لوله را محکم می‌بندند. این لوله یک قسمت خروجی دارد که باید دو قطره از
محتویات داخل لوله را از طریق آن بر روی کیت ریخت. بعد از انجام این فرایندها، نتیجه بعد از گذشت 15
دقیقه به دست می‌آید.

سخن پایانی

بنابراین همان‌طور که گفته شد درست است که رپید تست‌ها دقت صددرصدی ندارند اما در بعضی از موقعیت‌ها
بسیار کاربردی و گره‌گشا هستند و استفاده از آن‌ها در موقعیت درخور، توصیه می‌شود.