آزمایشگاه سلولی محلی برای کار با سلول‌های زنده به شمار می‌رود و اهمیت به نکات و پروتکل های کار در آزمایشگاه سلولی امری منطقی و در راستای اهتمام به اصول حرفه‌ای می‌باشد.
ازآنجایی‌که سلول‌های زنده در داخل بدن به کمک سیستم‌های دفاعی محافظت می‌شوند ولی در محیط آزمایشگاهی این محافظت وجود ندارد پس لزوم محافظت از سلول‌ها و عدم آلودگی آنها به عوامل عفونی و شیمیایی امری حیاتی است.
نکته مهم در آزمایشگاه‌های سلولی حفظ جان خود و دیگران است به‌طوری که اگر مواد بالقوه عفونی مانند میکروب‌ها و یا سلول‌های سرطانی از محیط آزمایشگاه به بیرون درز کنند ممکن است فجایع انسانی مانند همه‌گیری ویروسی جدید رخ دهد.
در آزمایشگاه‌های سلولی رعایت نکات زیر الزامی است.
در رابطه با کشت سلول‌های حیوانی، سطح خطر به نوع تیـره سـلولی مـورد اسـتفاده در هـرآزمایشگاه و امکان یا عدم امکان مضرّ بودن این سلول‌ها برای انسان بستگی دارد.
میزان خطرات در جدول زیر خلاصه شده است:
| میزان خطر | توضیحات |
|---|---|
| کم خطر | تیره‌های پیوسته سلول‌های غیرانسانی و غیرپریمات و بعضی از سلول‌های انسانی دیپلوئید شناخته شده با عمر مشخص مثل MRC5 |
| خطر متوسط | تیره‌های سلول پستانداران با خصوصیات ناشناخته |
| پر خطر | تیره‌های سلولی گرفته شده از خون یا بافت‌های انسان و پریمات‌ها- تیره‌های سلول حاوی پاتوژن‌های درون‌زا (باتوجه‌به نوع پاتوژن) و یا تیره‌های سلولی که به‌صورت تجربی با عوامل میکروبی آلوده شده‌اند (باتوجه‌به نوع پاتوژن) |
ضدعفونی و گندزدایی پس‌مانده‌ها و فضولات کشت، سـطوح کـار و تجهیـزات در کـاهش خطرات اهمیت بسزایی دارد. به‌طورکلی عوامل ضدعفونی‌کننده به چهـار گـروه تقسـیم مـی شوند که در زیر به طور خلاصه به هرکدام اشاره می‌شود:
تمام پرسنل موظف به رعایت اصول دفع صحیح و بهداشتی پس‌مانده‌های بیولوژیک هستند. بهتر است از جمع‌شدن و انباشـته شـدن بـیش از انـدازه فضـولات بیولوژیـک در محـیط آزمایشگاه خودداری شود. به‌طورکلی بهتر است فضولات آزمایشگاه به‌صورت کم‌کم و گاه‌گاه و یا با فاصله‌های زمانی مشخص دفع گردند. باتوجه‌به نـوع زباله‌ها نحـوه دفـع آن نیـز متفاوت خواهد بود:
جهت دفع پس‌مانده‌ها و محیط‌های کشـت دورریختنی، بـه آنهـا 1000 ppm هیپوکلریت افزوده و یک شب نگهداری می‌شوند تا تمام عوامل عفـونی آن غیرفعال شوند، سپس این محیط را می‌توان همراه با آب فراوان دور ریخت.
پیپت‌ها و نوک سمپلرهای پلاستیکی آلوده را در محلول هیپوکلریت بـا غلظـت 2500 ppm به مدت یک شب نگهداری می‌شوند، سپس اتوکلاو شده و دور ریخته می‌شوند. به‌جای اتوکلاو کردن می‌توان لوازم فوق را در کوره‌های مخصوص زباله سوزاند. سایر فضولات جامد نظیر فلاسک‌های کشت، لوله‌های آزمایش، دستکش‌های آلوده و غیره را بایستی در پلاستیک‌های مخصوص اتوکلاو کرده سپس دور ریخت، سایر لوازم یک‌بارمصرف را می‌توان به‌جای اتوکلاو کردن سوزاند.
در این مقاله سعی شد مختصری از هشدارهای کار در آزمایشگاه سلولی به متن تحریر درآمده و امید است پژوهشگران گرامی را از خطرات احتمالی دور نمایید.
Share It