منشا TSH 

تولید و ترشح TSH از سلول‌های بازوفیل بخش پیشین غده هیپوفیز با مکانیسم فیدبک منفی تحت کنترل هورمون‌های تیروئیدی T4 و T3 آزاد در خون است. هنگامی که سطح T3  و  T4  در خون زیاد یا کم شود، تیروئید TSH را تولید  و به داخل جریان خون آزاد می‌کند. این هورمون‌های تیروئیدی به کنترل میزان مصرف انرژی بدن کمک و هنگامی که غلظت هورمون‌های تیروئیدی در بدن کاهش ‌یابد، تولید TSH توسط غده هیپوفیز افزایش می‌یابد.  TSH هم به نوبه خود باعث تولید و انتشار هورمون‌های تیروئیدی می‌گردد. اما ممکن این مکانیسم به هر دلیلی دچار اختلال گردد ازاین‌رو انجام آزمایش‌های روتین و چکاپ دوره‌ای توصیه می‌گردد.

TSH توسط هیپوفیز که اندام کوچکی در زیر مغز و پشت حفره‌های سینوسی است ترشح و به کنترل میزان مصرف انرژی در بدن کمک می‌کنند. هنگامی که غلظت این هورمون‌ها در خون کاهش می‌یابد، هیپوتالاموس، هورمون آزادکننده تیروتروپین (TRH) را آزاد می‌کند. این امر باعث ترشح TSH توسط غده هیپوفیز می‌شود.

عملکرد TSH 

وظیفه اصلی TSH تحریک رشد سلول‌های فولیکولی تیروئیدی و کنترل ترشح هورمون‌های T4 و T3 می‌باشد که از این طریق به‌صورت غیرمستقیم نقش اساسی در متابولیسم، تمایز و رشد سلولی بدن و فعالیت سیستم عصبی دارد.

هورمون TRH، سوماتواستاتین و دوپامین که از هیپوتالاموس ترشح می‌شوند بر ترشح TSH اثرگذار هستند. تیروتروپین (THR) یا هورمون محرک تیروئید (Thyrotropin releasing hormone)، گلیگو پروتئینی با وزن مولکولی ۲۸ کیلو دالتون از دوزنجیره آلفا و بتا ساخته شده که با پیوندهای غیرکوالانسی به هم متصل شده‌اند. خصوصیات هورمونی و ایمونولوژیکی ویژه TSH توسط زیر واحد اختصاصی بتا ایجاد می‌شود. از لحاظ ساختار مولکولی زیر واحد آلفای TSH با زنجيره هورمون‌های گیلیکوپروتئینی (LH،hCG ،FSH) شباهت دارد.

مقادیر زیاد هورمون‌های تیروئیدی

درصورتی‌که مقادیر زیادی از هورمون‌های T3 و T4 وارد جریان خون شود فرد علائم پرکاری تیروئید مانند تپش قلب، کاهش وزن، عصبانیت، لرزش دست، کم‌خوابی را تجربه خواهد کرد. شایع‌ترین عامل پرکاری تیروئید بیماری گریوز بوده که یک اختلال مزمن ناشی از سیستم ایمنی بدن می‌باشد که در آن بدن شروع به تولید موادی مانند هورمون TSH می‌کند؛ بنابراین هورمون TSH کمتری از هیپوفیز به درون خون ریخته خواهد شد.

مقادیر کم هورمون‌های تیروئیدی

در صورت ورود مقادیر کمی از هورمون‌های تیروئیدی به داخل جریان خون کم‌کاری تیروئید اتفاق می‌افتد که فرد ممکن است علائمی همچون افزایش وزن، خشکی پوست، یبوست، عدم تحمل سرما و خستگی را تجربه کند. بیماری تیروئیدیت هاشیموتو شایع‌ترین علت کم‌کاری تیروئید به‌حساب می‌آید. در بیماری کم‌کاری تیروئید سطح خونی هورمون‌های تری یدوتیرونین (T3) و تیروکسین (T4) طبیعی بوده، اما سطح TSH بالاتر از حد طبیعی است.

کاربرد اندازه‌گیری سطح TSH خون

پزشکان می‌توانند اختلالات تیروئید را خیلی زودتر از گذشته و اغلب قبل از اینکه علائم را تجربه کنید، تشخیص دهند. ازآنجایی‌که آزمایش TSH بهترین آزمایش غربالگری عملکرد تیروئید است، پزشک شما احتمالاً ابتدا TSH را بررسی می‌کند و در صورت نیاز، آزمایش هورمون‌های دیگر تیروئید را نسخه می‌کند. تست TSH همچنین نقش مهمی در مدیریت درمان کم‌کاری و پرکاری تیروئید دارد.

همچنین در بیماری هاشی‌موتو معمولاً مقادیر TSH خون بالاست و این بیماری به دلیل یک اختلال مزمن در سیستم ایمنی رخ می‌دهد. به صورتی که سیستم ایمنی باعث التهاب و آسیب به غده تیروئید می‌شود.

تعیین غلظت TSH در کنار هورمون‌های مترشحه از غده تیروئید و یا اثرگذار بر آن، در تشخیص افتراقی بیماری‌های تیروئیدی و تعیین انواع نارسایی‌های غدد تیروئید، هیپوفیز و هیپوتالاموس حائز اهمیت می‌باشد.

سنجش TSH جهت تشخیص کم‌کاری اولیه در نوزادان که آزمون غربالگری آنها مقادیر بسیار پایین T4 را نشان می‌دهد، نیز مورداستفاده قرار می‌گیرد. سنجش TSH و T4 برای تشخیص افتراقی نارسایی عملکرد تیروئید و هیپوفیز مورداستفاده قرار می‌گیرد. کاهش T4 همراه با TSH طبیعی و افزایش آن بر اختلال تیروئید و کاهش T4 همراه با کاهش TSH بر نارسایی هیپوفیز دلالت دارد.

بیماری های ایجاد شده در صورت تنظیم نبودن هورمون TSH 

عمده بیماری‌هایی که باعث افزایش TSH سرمی می‌شوند عبارت‌اند از کم‌کاری تیروئید نوع اول، هیپوتیروئیدی مادرزادی نوزادان، کم‌کاری تیروئیدی تحت بالینی، هاشیموتو، برداشتن غده تیروئید، رادیوتراپی، سندرم مقاومت به هورمون تیروئید و تومورهای ترشح‌کننده (TSH) و ماکرو آدنوما میزان هورمون TSH در موارد بیماری‌های گربوز، آدنوم تیروئید سمی، گواتر مولتی ندولار سمی، تیروئیدیت گرانولوما با نيمه حاد، پرکاری تیروئیدی تحت بالینی، غالب موارد کم‌کاری تیروئیدی ثانویه یا مرکزی کاهش می‌یابد.

کیت الایزا TSH انسانی و مکانیسم 

مناسب برای اندازه‌گیری کمی هورمون محرکه تیروئیدی یا تیروتروپین در سرم یا پلاسما می‌باشد. کیت الایزای TSH انسانی بر مبنای سنجش واکنش ایمونو آنزیماتیک  بر روی فاز جامد طراحی شده است. در این سیستم از دو آنتی‌بادی منو کلنال موش که شاخص‌های آنتی ژنتیک متمایزی را بر روی مولکول TSH شناسائی می‌کنند، استفاده شده که ابتدا در حفره‌های پلی‌استایرن پوشیده شده با آنتی‌بادی‌های منو کلنال TSH و در  استانداردها، سرم کنترل‌ها و نمونه‌های بیماران ریخته می‌شود، سپس آنتی‌بادی دوم ضد TSH که به آنزیم پراکسیداز (HRP) متصل شده به حفره‌ها افزوده می‌شود. در حین انکوباسیون، TSH موجود در نمونه‌ها از طرفی به آنتی‌بادی‌های ضد TSH متصل به پلی‌استایرن و از طرف دیگر به آنتی‌بادی دوم ضد TSH که به آنزیم پراکسيداز (HRP) متصل شده است وصل می‌گردد. بعد از انکوباسیون و شستشو، با افزودن سوبسترای TMB سبب ایجاد رنگ آبی توسط آنزیم می‌شود. شدت رنگ ایجاد شده با غلظت TSH موجود در نمونه‌ها نسبت مستقیم دارد رنگ‌زایی واکنش آنزيماتیک پس از افزودن محلول متوقف‌کننده خاتمه می‌یابد و رنگ آبی ایجاد شده به رنگ زرد تبدیل می‌شود. شدت رنگ با اسپکتروفتومتر مخصوص میکروپلیت در طول موج ۴۵۰ نانومتر اندازه‌گیری می‌شود. برای تعیین غلظت TSH نمونه‌ها ابتدا منحنی جذب نور استانداردها برحسب غلظت TSH آنها رسم و سپس غلظت TSH نمونه از روی منحنی استاندارد تعیین می‌شود.