روش SRID چیست؟

Single Radial Immuno Diffusion که به‌اختصار SRID نامیده می‌شده به معنای انتشار یک‌طرفه شعاعی است که به روش Mancini نیز شناخته می‌شود. این روش، یک تکنیک آزمایشگاهی کمّی است که جهت تعیین غلظت آنتی‌ژن یا آنتی‌بادی سرمی به کار می‌رود. از جمله کمپلکس‌های قابل تشخیص در این روش می‌توان به ایمونوگلوبین‌های IgG ،IgA ،IgM، کمپلمان های C3 و C4 و پروتئین تریپسین اشاره نمود.

عملکرد SRID

SRID برحسب واکنش رسوبی ایمنی (Immunoprecipitation) کار می‌کند به این معنا که آنتی‌ژن یا آنتی بادی محلول در حضور آنتی‌بادی یا آنتی ژن اختصاصی آن در محیط مایع یا نیمه جامد مانند آگار پس از رسیدن به هم ایجاد کمپلکس کرده و رسوب می‌دهند. SRID براساس اینکه در فاز ثابت (ژل) فقط یکی از مولکول‌ها (آنتی‌ژن یا آنتی‌بادی) به طرف یکدیگر انتشار پیدا کنند نام گرفته است (Single). یعنی آنتی‌ژن یا آنتی‌بادی صرفا به طور شعاعی (Radial) در آگار منتشر (Diffusion) شده و به سمت مولکول مقابل میرود. رسوب ایجاد شده به‌صورت حلقه‌ای قابل اندازه گیری ایجاد می‌شود. قطره حلقه یا هاله مزبور با غلظت ماده مجهول (آنتی‌ژن یا آنتی‌بادی) متناسب است که با اندازه‌گیری آن و مقایسه با منحنی استاندارد می‌توان غلظت ماده مجهول را تعیین نمود.حساسیت این روش در حدود 10 میلیگرم در دسی لیتر است.

به عبارت ساده‌تر یکی از دو مولکول آنتی‌ژن یا آنتی‌بادی که در ژل ریخته‌ایم با طرف دیگر واکنش (آنتی‌بادی یا آنتی‌ژن) در حفراتی که در آگار ایجاد کرده‌ایم، واکنش داده و رسوب می‌دهد. فاز متحرک ما آنتی‌بادی یا آنتی‌ژن‌های موجود در حفره آگار است که با انتشار و نفوذ شعاعی در ژل نهایتاً به ناحیه تعادل رسیده و ایجاد کمپلکس آنتی‌ژن – آنتی‌بادی می‌دهند.

چرا SRID ؟

در بررسی لنفوسیت­های B، الکتروفورز پروتئین­های سرم (Serum protein electrophoresis)، ایمونوالکتروفورز (Immunoelectrophoresis) و ایمونوفیکساسیون الکتروفورز (immunofixation electrophoresis) حساسیت و توانایی کافی سنجش کمّی مؤلفه‌های مذکور را ندارند. همچنین به طور سنتی در مطالعات اثربخشی واکسن‌ها (برای مثال واکسن سویه‌های مختلف آنفلوانزا) از روش SRID استفاده می­شود.

مزایا

• عدم نیاز به وسایل اختصاصی
• سهولت در استفاده به دلیل مکانیسم ساده
• استفاده گسترده در آزمایشگاه‌ها به دلیل حساسیت و دقت بالا

معایب

• زمان نسبتاً طولانی برای جواب‌دهی (24 تا 48 ساعت)
• جایگزین شدن با روش ایمونوبلاتینگ به دلیل نیاز به معرف­های سالانه و حساسیت بالاتر ایمونوبلاتینگ نسبت به SRID

تجهیزات موردنیاز برای تست SRID

• پلیت SRID (حاوی ژل و آنتی‌بادی موردنظر)
• کیت استاندارد، کالیبراتور و کنترل
• نمونه سرمی
• خط کش SRID برای اندازه‌گیری قطر دایره‌ی رسوبی
• سرنگ انسولین یا سرنگ هامیلتون یا سمپلر برای پرکردن چاهک‌ها (نکته: چاهک‌ها نباید لبریز شوند)