CRP چیست و چرا تست آن مهم است؟
پروتئین واکنشگر CRP) C) همچنین با نام پنتراکسین 1 (Pentraxin 1) نیز شناخته می‌شود، نوعی پروتئین مارکر (Marker Protein) است که طی فرایندهای التهابی حاد ترشح می‌شود. همچنین افزایش CRP به طور غیراختصاصی در انواع گوناگونی از تهاجم‌های بافتی مثل: عفونت، آرتریت روماتوئید (Rheumatoid arthritis)، سکته قلبی، تومور بدخیم و غیره نیز اتفاق می‌افتند.
ویژگی‌های ساختاری پروتئین CRP
این پروتئین توسط کبد سنتز شده و از ۵ زنجیره پلی‌پپتیدی یکسان (یک حلقه پنج‌بخشی) تشکیل شده است جرم مولکولی این پروتئین 120,000 دالتون است. پروتئین CRP حساس‌ترین واکنشگر فاز حاد است. پروتئین CRP سیستم کمپلمان را به‌واسطه فعال‌کردن جزء C1Q شروع می‌کند. سپس پروتئین CRP باعث اپسونیزاسیون (Opsonins) و فاگوسیتوز (Phagocytosis) در سلول‌های درگیر می‌شود، البته مهم‌ترین عملکرد آن اتصال و سم‌زدایی سموم داخلی تولید شده در اثر آسیب بافتی می‌باشد.
حد طبیعی پروتئین CRP
پروتئین CRP در سرم افراد سالم به طور طبیعی به مقدار کم وجود دارد و غلظت آن در التهاب‌های حاد شامل عفونت‌های باکتریایی، آسیب‌های بافتی و عفونت‌های پس از عمل به‌سرعت افزایش می‌یابد. اندازه‌گیری غلظت پروتئین CRP پارامتر مناسبی جهت شناسایی و کنترل درمان بیماری‌های عفونی، روماتیسم حاد، التهاب‌های روده‌ای و معده‌ای می‌باشد.
غلظت پروتئین CRP نسبت به زمان سدیمنتاسیون (ESR) و شمارش گلبول‌های سفید، پس از شروع بیماری به‌سرعت افزایش پیدا می‌کند و بعد از بهبود، به‌سرعت کاهش می‌یابد. به همین جهت اندازه‌گیری غلظت CRP به‌مراتب حساس‌تر و اختصاصی‌تر از اندازه‌گیری زمان سدیمنتاسیون (ESR) و شمارش گلبول‌های سفید است.
CRP بر حسب میلی‌گرم در لیتر (mg/L) اندازه‌گیری می‌شود.
نتایج آزمایش استاندارد CRP معمولاً به شرح زیر است:
نرمال: کمتر از 10 میلی‌گرم در لیتر
بالا: برابر یا بیشتر از 10 میلی‌گرم در لیتر
نتایج آزمایش hs-CRP معمولاً به شرح زیر است:
خطر کمتر بیماری قلبی: سطح hs-CRP کمتر از 2.0 میلی‌گرم در لیتر
خطر بیشتر بیماری قلبی: سطح hs-CRP برابر یا بیشتر از 2.0 میلی‌گرم در لیتر
سطح CRP یک فرد در طول زمان متفاوت است. ارزیابی خطر بیماری عروق کرونر باید بر اساس میانگین دو آزمایش hs-CRP باشد که به طور ایدئال بافاصله دوهفته انجام می‌شود. مقادیر بالای 2.0 میلی‌گرم در لیتر ممکن است منعکس‌کننده افزایش خطر حملات قلبی یا خطر حمله قلبی مکرر باشد.
به یاد داشته باشید که سطح hs-CRP شما تنها یک عامل خطر برای بیماری عروق کرونر است. اگر سطح hs-CRP بالایی دارید، قطعاً به این معنی نیست که در کل خطر ابتلا به بیماری قلبی را دارید. برای ارزیابی بیشتر خطر شما باید آزمایش‌های دیگری انجام شود.
روش‌های سنجش CRP
روش‌های ایمونوشیمی (Immunochemistry) متوانند با حساسیت بالا، سنجش پروتئین CRP را انجام دهند. در این روش مقادیر نرمال در نوزادان متولد شده کمتر از mg/L 12 می‌باشد و مقادیر بالاتر با یک بیماری جدی (معمولاً عفونت باکتریایی) همراه است. همچنین به کمک روش‌های ایمونوشیمی با حساسیت بالا، می‌توان به مطالعه بیماری‌های قلبی عروقی بزرگسالان مانند پیش‌بینی ارتباط بین افزایش نسبی CRP و پیشرفت اختلالات انسدادی انعقادی آترواسکلروز کمک کرد.
روش‌های اندازه‌گیری پروتئین CRP
در ادامه به تفاوت روش‌های دستگاهی و دستی (لاتکس) در اندازه‌گیری CRP میپردازیم.
تست CRP-Latex یک روش آگلوتیناسیون (Agglutination) سریع به کمک اسلاید است که بر اساس روش اصلاح‌شده‌ی تثبیت لاتکس جهت تشخیص مستقیم و نیمه کمی پروتئین واکنشگر CRP) C) در سرم ایجاد شده است. این سنجش با آزمایش سوسپانسیون ذرات لاتکس (RF) که با آنتی‌بادی‌های ضد CRP انسانی پوشیده شده‌اند و با سرم ناشناخته کمپلکس می‌دهند انجام می‌شود.
اگر آگلوتیناسیون رخ دهد، نشان‌دهنده افزایش سطح CRP بالاتر از حد مرجع می‌باشد.
در روش دستگاهی اساس آزمایش ایمونو توربیدومتریک (Immunoassay Turbidimetric) تقویت شده می‌باشد و فرایند به کمک دستگاه تمام اتوماتیک انجام می‌شود. در این تست آنتی‌بادی‌های حساس شده بر ضد CRP انسانی با CRP موجود در نمونه تشکیل کمپلکس داده و در طول موج مشخص این کمپلکس باعث افزایش جذب نوری می‌شود که این افزایش با مقدار غلظت نمونه متناسب است.
hs-CRP یعنی چه و چه تفاوتی با CRP دارد؟
تست پروتئین واکنشگر C با حساسیت بالا (hs-CRP) یک شاخص اثبات شده جهت سنجش خطر بیماری قلبی است. این پروتئین در پاسخ به التهاب موجود در پلاک ترشح می‌شود و مستقل از سایر عوامل خطر مانند کلسترول و فشارخون، با حملات قلبی ارتباط دارد. اما باید در نظر داشت که در واقع، نزدیک به نیمی از بیماران قلبی سطح کلسترول طبیعی دارند ولی به گفته دکتر استیون نیسن از کلینیک کلیولند، شواهد بالینی نشان می‌دهد که کاهش CRP حداقل به‌اندازه کاهش کلسترول مهم است و همیشه باید مقدار hs-CRP را اندازه گرفت. (نیویورک‌تایمز، 2005)
تست CRP محدوده 10 تا 1000 میلی‌گرم از CRP را در خون اندازه‌گیری می‌کند، درحالی‌که تست hs-CRP از 0.5 تا 10 میلی‌گرم CRP را اندازه‌گیری می‌کند. به عبارت ساده‌تر، hs-CRP مقادیر کمی از CRP را در خون اندازه‌گیری می‌کند و اختصاصی‌تر عمل می‌کند.
به طور خلاصه، CRP پروتئینی است که به طور طبیعی در مقادیر بسیار کم توسط کبد تولید و در خون آزاد میگردد. اما سطح این پروتئین به هنگام التهاب حاد در بدن بالا میرود.
برای مثال در اثر عفونت ویروس کرونا ریه ها دچار التهاب شده و سطح CRP بالا میرود.
اشتراک گذاری