تستوسترون چیست؟

تستوسترون هورمون اصلی آندروژنی است که توسط بیضه‌ها در مردان ساخته می‌شود. تولید آن توسط هورمون لوتئینیزه کننده (LH) که در غده هیپوفیز تولید می‌شود، تحریک و کنترل می‌شود. در مردان، تستوسترون باعث ایجاد ویژگی‌های جنسی ثانویه، از جمله بزرگ‌شدن آلت تناسلی، رشد موهای بدن و ماهیچه‌ها، و صدای عمیق‌تر می‌شود. به مقدار زیاد در مردان در دوران بلوغ و در مردان بالغ برای تنظیم میل جنسی و حفظ توده عضلانی وجود دارد. تستوسترون همچنین در مردان و زنان توسط غدد فوق‌کلیوی و در زنان به مقدار کم توسط تخمدان‌ها تولید می‌شود. در زنان، تستوسترون به استرادیول، هورمون جنسی اصلی در زنان تبدیل می‌شود.

منشأ تستوسترون

تستوسترون، یک استروئید C19، قوی‌ترین آندروژن ترشح شده طبیعی است. بین مردان عادی پس از بلوغ، تستوسترون عمدتاً توسط بیضه‌ها ترشح می‌شود و تنها مقدار کمی از تبدیل محیطی آندرستندیون Androstenedione (ASD) به دست می‌آید.

عملکرد تستوسترون

در مردان، تستوسترون عمدتاً در سلول‌های لیدیگ بینابینی و بیضه سنتز می‌شود و توسط هورمون محرک سلول‌های بینابینی (ICSH) یا هورمون لوتئینیزه کننده (LH) هیپوفیز قدامی (معادل زنانه ICSH) تنظیم می‌شود. تستوسترون مسئول ایجاد ویژگی‌های جنسی ثانویه مانند اندام‌های جنسی جانبی، پروستات، وزیکول‌های منی و رشد موهای صورت، شرمگاهی و کمکی است.

 کاربرد اندازه‌گیری تستوسترون

اندازه‌گیری تستوسترون آزاد در تشخیص و درمان اختلالات مربوط به هورمون‌های جنسی مردانه (آندروژن‌ها)، از جمله هیپوگنادیسم (hypogonadism) اولیه و ثانویه، ناتوانی جنسی در مردان و در زنان استفاده می‌شود. مردانه شدن موهای زائد، تخمدان‌های پلی‌کیستیک و سندرم‌های آدروژنیتال نیز ازجمله بیماری‌هایی است که به کمک اندازه‌گیری تستوسترون آزاد می‌توان پی برد.

اندازه‌گیری تستوسترون در ارزیابی حالت‌های هیپوگنادال بسیار مفید بوده است. افزایش سطح تستوسترون در مردان را می‌توان در مقاومت کامل آندروژن (زنانه شدن بیضه) یافت. علل شایع کاهش سطح تستوسترون در مردان عبارت‌اند از: هیپوگنادیسم، ارکیدکتومی، استروژن درمانی، سندرم کلاین فلتر، هیپوفیز و سیروز کبدی.

تستوسترون آزاد (Free Testosterone) چیست؟

تستوسترون آزاد اصطلاحی است که به میزان تستوسترون در جریان خون اشاره دارد که معمولاً در مردان با شرایط پزشکی خاص آزمایش می‌شود. طبق گزارش انجمن شیمی بالینی آمریکا (AACC)، تستوسترون آزاد تنها 1 تا 4 درصد از تستوسترون موجود در جریان خون یک مرد معمولی را تشکیل می‌دهد.